آتشکده بازه هور مشهد
آتشکده بازه هور مشهد یکی از کهن‌ترین آتشکده‌های گنبد‌دار است.
این بنا احتمالاً مربوط به زمان پارتیان است.
این بنای سنگی که به بازه هور معروف است در ضلع شرقی روستایی به نام رباط سفید در ابتدای تنگه‌ای بازه هور واقع است.
معنای لغوی “بازه” در زبان فارسی دری به قسمتی از دیواره کوه گفته می‌شود که خورشید (هور) از میانه باز آن به طرز باشکوه و زیبایی طلوع نماید و شاید نام بازه هور از همین‌جا گرفته شده باشد.
به لحاظ معماری ساخت، این بنا نمایانگر بخشی از فرهنگ دوره ساسانی است.
معماری آتشکده بازه هور مشهد
آتشکده بازه هور مشهد یکی از بناهای کهن کشورمان می‌باشد.
معمارى این بنا چهار طاقى است که از چهار طرف باز بوده و ساختاری گنبدى بر روی آن قرار گرفته است.
فضاى ورودى نیز داراى سه درگاهى بلند و عریض است که احتمالاً در حکم راه ورودى به فضاهاى معمارى طرفین به شمار مى‌رود.
ورودى اصلى آتشکده بازه هور از ضلع غربى ایجاد شده است که درگاهى‌هاى یکسانی که در اطراف آن وجود دارد، حاکى از الحاقات پیرامون آن است.
در قسمت فوقانى پلان مربع شکل بنا چوب‌هایى در گوشه‌های آن نصب شده است که احتمالاً قدم‌هاى اولیه براى ایجاد گوشوار جهت ساخت گنبد در بنا بوده است.
آتشکده بازه هور مشهد داراى یک گنبد و سه ورودى و در گذشته از سمت مشرق به بناى دیگرى اتصال داشته است.
همچنین در دو سوى شمالى و جنوبى آن نیز الحاقیاتى مانند راهرو و ایوان وجود داشته است.
در مجموع این بنا را مى‌توان هسته مرکزى یک مجموعه معمارى کهن دانست.
در نزدیکى از این بنا ویرانه‌هایى در قلعه تاریخى به نام دختر و پسر برفراز بلندى مشاهده مى‌شود.
دو پژوهشگر معروف به نام‌های “هرتسفلد” در کتاب ابنیه و آثار تاریخى ایران و “آندره گدار” در کتاب آثار ایران آتشکده بازه هور مشهد را از نزدیک دیده‌اند و آن را جزء آثار دوره ساسانى می‌دانند.
- ۹۸/۱۱/۳۰